Zhou Jinxiao

Utrecht – HKU

MA Fine Art

We zijn getuige van een zelfonderzoek die Zhou Jinxiao (1990) opvoert als een performance. De kunstenaar leest zijn uitgeschreven gedachten voor en adresseert deze steeds aan ‘my dear friend’. Wie dit is, blijft onuitgesproken. Daarna volgt een beschouwing over de eigen identiteit en welke externe krachten die tot stand brengen. Seksuele oriëntatie speelt daarin een sleutelrol. Het begrip queerness valt regelmatig als het gaat over het ontdekken en praktiseren van alle geaardheden die niet heteroseksueel zijn. De korte overpeinzingen met het herhaalde ‘my dear friend’ klinken als een mantra.

De in concentratie verzonken performer lijkt nog meer dan de kijker te schrikken wanneer op vol volume een propagandafilmpje van partijleider Mao wordt afgespeeld. Is dit een manier om het in heel veel opzichten vrije Westen af te zetten tegen (historisch) China? Tijdens een videogesprek legt de in Sichuan geboren Jinxiao uit dat homoseksualiteit daar sinds 2001 niet meer als afwijking te boek staat en officieel geaccepteerd is en eigenlijk vrijelijk kan worden beleden. ‘Toch’, zo vertelt hij, ‘wordt het beschamend gevonden als een man niet voor nageslacht zorgt, wat maatschappelijke acceptatie in de weg staat.’ Het is hem echter niet te doen om de tolerantie van landen of werelddelen te vergelijken.

Het persoonlijke heeft de bijzondere aandacht, waarbij het zelfonderzoek belangrijker is dan het politiseren van het persoonlijke. Jinxiao koestert kunst als een plek waar grote thema’s als seksualiteit op speelse wijze kunnen worden onderzocht. Met gevoel voor understatement merkt hij op dat de kunst in feite een safe space is waar weinig gewonden vallen. Toch staat de lichamelijke ervaring – waaronder pijn – centraal in het onderzoek dat Jinxiao uitvoert. Hij legt uit dat de term ‘Brain Mummy’ in China wordt gebruikt wanneer het rationele brein over de lichamelijke emoties regeert. Van dat strikte onderscheid moeten we af, zo maakt hij duidelijk aan de hand van de notie van schaamte, die even krachtig kan zijn als een officieel verbod. Jinxiao’s uitspraak ‘I’m always searching for boundaries between me and the world’, vat het mooi samen: hij laat het onderscheid tussen kennisdomeinen varen om beter te begrijpen hoe externe invloeden de eigen identiteiten tot stand doen komen.

Jorne Vriens

Is kunstcriticus